Wecken, inmaken

Vroeger deed onze familie dit: wecken. Maar weinig weten nog dat vroeger kelders werden volgezet met glazen potten gevuld met de oogst van de zomer. In warmere tijden werden de peultjes en andere groenten verbouwt, na de oogst geweckt en in de andere seizoenen gegeten. Toen kwamen de supermarkten, koelkasten en vriezers en werd het wecken eigenlijk overbodig. Het hele jaar kun je hier vers je groenten en fruit halen. Het zelf wecken, drogen, pekelen, konfijten en roken wordt voor ons gedaan of is vergeten.

Een klein stukje geschiedenis

Wecken komt eigenlijk van een merknaam, groot gemaakt door Johann Weck die rond 1900 de weckfabrieken heeft geopend. Het idee was al veel ouder en is eigenlijk bedacht door de Franse legerkok Nicolas Appert. Hij vond hiermee een methode waardoor het Franse leger onder barre omstandigheden kon overleven. Wecken was een uitkomst, want de structuur en smaak blijft vaak hetzelfde, in tegenstelling tot drogen, pekelen, roken en konfijten.

Wecken wordt weer hipper
Nu komt langzaam het wecken weer wat meer in beeld. In onze familie wordt het al een paar jaar gedaan net als onze oma’s het vroeger deden. Nog steeds halen we de groenten gewoon in de winkel, maar sommige dingen, zoals bepaalde paddestoelen zijn seizoensgebonden en prima te wecken. Daarnaast is het fijn om dingen weer zelf vers te maken. Blikken of pakken erwtensoep zijn prima te halen, maar als je kijkt naar de ingrediënten stoppen ze er een hoop spullen in die niet in erwtensoep horen, gewoon om de smaak te garanderen of om het houdbaar te houden. Het is veel leuker en gezonder om een keer zelf erwtensoep te maken. Het is alleen een behoorlijke klus, ideaal om dus in één keer heel veel te maken en het overschot voor een later moment te wecken.

Een ander voorbeeld is stoofperen en stoofvlees. Leuk om zelf te maken, veeeel lekkerder dan kant en klaar in de supermarkt. Maak het zelf! En weck het overschot in voor de avonden daarna. Of weck aardappelen, dan heb je altijd een gekookt setje beschikbaar. Kom je een keertje terug van het werk en heb je geen zin om eerst aardappelen te koken om vervolgens lekker te bakken. Haal ze uit de weck-pot en je kan ze meteen bakken.

Wecken, is dat lastig?
Zelf durfde ik er niet zo aan te beginnen. Ik snapte niet goed hoe dat werkt. Klemmen er op, een tijd verwarmen. Pf. Mijn broers waren druk bezig met alles inmaken. Toen ging ik stoofpeertjes maken en wilde ik het toch eens proberen. En toen bleek het erg eenvoudig te zijn. Bijvoorbeeld die lekkere pompoensoep die ik heb gemaakt wil ik natuurlijk wecken voor die brakke zondagmiddag waar je niet de regen in wilt gaan voor een kant en klare soep.

• Je maakt twee (of één, afhankelijk van de grootte) pannen vol soep.
• Zorg dat je de soep die je gaat wecken net even 15 minuutjes minder lang kookt
• Intussen kook je wat water waarmee je de weckpotten, deksels en rubbers afspoelt
• Dan doe je de soep in de weckpotten,denk aan de hoeveelheid in een pot als deze open gaat moet het wel binnen een paar dagen op
• Sluit de potten, zorg dat het rubber goed zit en zet het deksel vast met een klem
• Kook een pan met water met een theedoek of rooster er in
• Als het kookt, plaats de weckpotten in de pan op het doek/rooster en laat het zachtjes (net niet) doorkoken
• Na een half uurtje, haal het pan van het ‘vuur’ en zet de potten onder een droge doek weg om af te koelen
• Klaar
• Check, als het geheel is afgekoeld, even of de deksels zonder de klemmetjes vastzitten, dan is het geslaagd en kan je de klemmetjes weer opbergen. Komt de deksel wel makkelijk los is het wecken mislukt en dan is de koelkast de volgende optie.

Hoe lang je moet wecken kan je opzoeken in de inmaaktijden-tabel van Weckenonline.eu. En een uitgebreid en onderbouwd, stappenplan vind je hier op weckenonline.eu.

De 20 regels van Weck (samenvatting)

1. Glazen en deksels voordat je ze gebruikt controleren op beschadiging. Anders sluit het niet goed.
2. Glazen en deksels moeten door kokend water of wassen in soda worden gesteriliseerd.
3. Check of een ring niet scheurt als je hem een beetje oprekt. Anders sluit het niet goed af.
4. Steriliseer ook de ringen, bij twijfel gewoon vervangen. Een pakje ringen kost nog geen twee euro.
5. Zet de potten op een doek zodat de potten niet barsten door de combinatie van de warme inhoud en het koude keukenblad.
6. Vul de pot tot aan de rand, tenzij de inhoud later nog zwelt (bijvoorbeeld worst of cake).
7. Als het recept met een suikerlaagje is, doe dit niet met droge suiker, maar opgelost in water.
8. Houdt de glasrand schoon, alleen zo sluit hij goed af.
9. De rubberen ring het liefs vochtig, maar niet druipend op de rand leggen. Zorg er voor dat de ring netjes om het deksel (bij nieuwe potten) zit.
10. Klem de deksel af met de klemmen, zorg dat deze nog goede veerkracht hebben.
11. De potten worden met een reden op een doek of rooster gezet. Ze mogen verder tegen elkaar rammelen, als ze maar niet tegen elkaar klem (vast) staan.
12. Let op dat de temperatuur tussen de inhoud van de potten en het weck-water waar ze in staan niet te veel verschilt. Dan kunnen de potten gaan barsten.
13. Check bij het gebruik van een inmaakthermometer vooraf controleren in kokend water of hij nog klopt.
14. Zorg dat de thermometer goed tussen de potten de temperatuur meet.
15. Wecken begint pas als de temperatuur waarbij je moet wecken is bereikt. Dus moet je 25 minuten bij 90 graden wecken, dan begint de tijd pas bij 90 graden.
16. Als je klaar bent met wecken haal dan de pot uit het water om onnodig doorgaren/-koken te voorkomen. Zet de potten natuurlijk niet op een koude ondergrond of op de tocht.
17. De klemmen moeten blijven zitten tot de pot is afgekoeld. Daarna moeten ze er ook af om te checken of de deksel door het vacuüm blijft zitten.
18. Bewaar de weck-potten niet in direct zonlicht en zorg dat ze ook vorst-vrij worden opgeslagen. Verder kunnen de potten in een koele kelder of woonkamer-temperatuur worden bewaard.
19. Open de weck-potten door het rubber weg te trekken d.m.v. het lipje. Zeker niet met messen, scharen of andere zaken openen omdat je dan het glas beschadigt. Gaat het rubber stuk, sluit dan de pot af met 4 inmaakklemmen en zet hem enkele minuten onderste boven in warm water. De deksel wordt iets ruimer door uitzetting.

Voor de uitgebreide 20 regels kijk bij de bron: weckenonline.eu: 20 regels om in te maken (uit het weckboekje)

Nog een ongeschreven regel: als je dingen anders dan fruit hebt geweckt is het verstandig om het na het openen van de weckpot een tijdje te koken voordat je het op eet. Zorg dan wel dat het hele mengsel de kooktemperatuur bereikt. Iets meer over Botulisme, gelezen op Moestuinforum.nl:

De bacterie zelf, Clostridium botulinum, is niet bestand tegen hitte en overleeft het wecken niet.
De sporen van deze bacterie kunnen een temperatuur van 100 graden aan en kunnen het wecken dus overleven. De bacterie en de sporen zijn voor volwassenen niet schadelijk (wel oppassen met baby’s). Niets om je druk over te maken dus!

Het gevaar zit hem is het stofje wat de bacterie uitscheid genaamd botulinetoxine, kortweg botuline. dat is de veroorzaker van botulisme. Botuline is niet bestand tegen hitte. Wanneer het eten minimaal 10minuten wordt doorgekookt is het gif onschadelijk. Onder de links en het plaatje nog even de gegevens van de Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu over Botulisme.

Wil je meer weten over het wecken?

• Weckenonline.eu is een hele rijke bron van informatie. En uiteraard zit er ook een web-winkel aan vast
• Er schijnt een weck museum te zijn
• Wiki over Wecken
• Eten en drinken infonu over conserveren van voedsel
• Tips van een weckende twintiger
• Webshops in willekeurige volgorde:
• • Brouwmarkt
  • Weck.nl
  • Weckenonline.com
  • De Wijkgaard
  • Van der Kooy Jubbega (favoriet van mijn broer)
  • Leven van het Land
  • Inmaakpotten.nl

Botulisme in NL volgens de RVIM (snapshot van 2012)

In Nederland werd botulisme in 1985 een meldingsplichtige ziekte. In 1987 werd een eerste geval van voedselgerelateerd botulisme gerapporteerd. Daarna werden er lange tijd geen gevallen van humaan botulisme gerapporteerd.

Sinds 2000 zijn er 16 meldingen van botulisme verricht, waaronder een cluster van 7 personen in 2008. In 2000 waren er twee meldingen van infantiel botulisme (type B-toxine, geassocieerd met honing) en in 2001 één geval van wondbotulisme (geassocieerd met intraveneus druggebruik of spuitabces). Van de overige zes solitaire gevallen was bij 3 personen de waarschijnlijke bron geconserveerde levensmiddelen (uit Polen tweemaal en uit Servië éénmaal).

In 2008 deed zich een cluster van botulismegevallen voor onder deelnemers van een mini-cruise in Turkije. Acht van de negen opvarenden ontwikkelden klachten tijdens de cruise; vijf personen werden met antitoxine behandeld en bij vier werd de diagnose door middel van kweek van C. botulinum type B in de feces bevestigd. Voedselanamneses onder de patiënten toonden lokaal verwerkte zwarte olijven als meest verdachte bron aan, maar dit kon niet worden bevestigd door microbiologisch onderzoek. (Boe09, Swa10)