Kraanwater in Den Haag

Gister ben ik met Linda op aanraden van Esther (Emmie) op pad geweest en hebben geluisterd naar een lezing van Karin Lekkerkerker die na haar studie op de TU Delft bezig is met een promotie onderzoek bij het waterleiding bedrijf Dunea. Op de website over deze presentatie staat een interessante inleiding:

In de Middeleeuwen dronk men bier om gezond te blijven. Water stonk, en bleek later de veroorzaker te zijn van ziekten. Uiteenlopend van een milde buikgriep tot zeer gevaarlijke, soms zelfs dodelijke ziekten als cholera. Het eenvoudige feit dat bij de bereiding van bier het water eerst gekookt werd zorgde ervoor dat de nog niet ontdekte ziekteverwekkers onschadelijk werden gemaakt.
bron -> TU Delft Agenda – Van bron tot tap

Ik vond het een interessant verhaal, het is leuk om meer te weten van dat water uit de kraan dat eenieder als vanzelfsprekend ziet en pas gaat missen als men even voor onderhoud het water afsluit.

We begonnen met wat interessante feitjes zoals John Snow die in 1984 de relatie ontdekte tussen de gezondheid en het water wat we drinken. Tijdens een cholera epidemie ontdekte hij dat de ziekte verspreide via een besmette water pomp op broadstreet. Op wikipedia staat geschreven:

Snow veronderstelde dat iemand cholera krijgt door water dat besmet is door afval van andere cholerapatiënten. Hij stond sceptisch tegenover de miasmatheorie*, die in zijn tijd gangbaar was. De infectietheorie was nog niet beschreven. Daarom wist hij niet waardoor de ziekte werd overgebracht. Toch waren er bewijzen die hem ervan overtuigden dat het inademen van slechte lucht niet de oorzaak was.
bron -> John Snow / Cholera – Wikipedia

* miasma: benaming voor uitwasemingen van rottende stoffen, van moerassen e.d., die geacht worden ziekten te veroorzaken.

de bron?

Daarna legde Karin ons uit hoe we aan drinkwater komen. Waar ligt de bron? Grotendeels wordt het drinkwater in Nederland gewonnen uit het grondwater, behalve aan de kust waar het grondwater op diepte te zout is enr daar halen we het veelal uit oppervlaktewater via duinfiltratie. In de Haaglanden wordt ons drinkwater gemaakt en bezorgd door Dunea en omdat we aan de kust wonen komt ons water uit de duinen. Toen Den Haag nog een kleine stad was kon men afdoende water hier vandaan pompen, maar op een gegeven moment werd de vraag te hoog en steeg het grondwater peil en werd het water steeds brakker. Sindsdien wordt het water in de duinen aangevuld met oppervlakte water uit de Maas, Waal en de Lek.

Dit water wordt door een pijpleiding van zeker 80 kilometer lang en met een doorsnede van ongeveer 1,5 meter naar de duinen verplaatst. Nu hebben we in plaats van droge duinen allerlei duinmeertjes waar de flora en fauna ook weer van kan genieten. Een groot voordeel van water uit de duinen is trouwens dat er een buffer kan worden opgebouwd. Als er helemaal geen aanvoer meer is dan zou Dunea ons nog 3 maanden van water kunnen voorzien en door de langzame filtratie van het duin mengt oud en nieuw water met elkaar en krijg je afvlakking van de temperatuur. Een stabiele temperatuur helpt mee aan een stabiele kwaliteit.

Er zijn ook voordelen te vinden voor het halen van drinkwater uit grondwater. De bron zit dichter bij de consument en de zuivering is eenvoudiger. Het water wat uit oppervlakte water gehaald wordt is veel meer verontreinigd en vereist veel meer zuivering.

zuiveren en schoonhouden

Een feit dat ik leuk vond was dat de twee oudste watertorens, die nog betrokken zijn in drinkwatervoorziening, hier door Dunea gebruikt wordt. Vroeger werd een watertoren gebruik om water in op te slaan, maar Dunea gebruik hen tegenwoordig als een soort drukbuffer, aldus Karin. De zuivering van ons drinkwater gebeurt centraal en wordt daarna verspreid over het gesloten waternetwerk.

Om verontreiniging te voorkomen houdt het waterleidingbedrijf dan ook continu een overdruk in de leidingen om bij lekkage enkel water te verliezen in plaats van dat er verontreiniging binnen komt. Als er een probleem ontstaat waardoor de druk kan wegvallen dan duurt het ongeveer 6 minuten tot een back-up voorziening het overneemt. De watertorens zorgen er voor dat in deze periode een overdruk blijft bestaan. In drie watertorens heeft men een buffer van 2,2 miljoen liter water zitten, waar die in Scheveningen (op het plaatje) de grootste is. (meer info op de website van Dunea) Een alternatieve methode is dat je chloor toevoegt aan het water, dit blijft ook tijdens transport een afweermiddel tegen besmettingen, maar men is trots in Nederland dat we chloor-vrij water hebben. En het is natuurlijk ook veel lekkerder.

De oudste watertoren van Nederland staat overigens in Rotterdam, kon vroeger 1000 m3 water opslaan en is tegenwoordig omgebouwd tot 7 woningen. Zie hier voor meer informatie.

Bij Dunea ontharden ze trouwens het water naar een zachtere variant. Dit betekent dat kalk er bij de zuivering uit gehaald wordt door het water in grote silo’s te pompen en er vervolgens loog aan toe te voegen. Het kalk zet zich dan af en het water wordt “zachter”. Het zou vervelend zijn als kalk zich aan de binnenkant van de silo’s afzet en daarvoor voegt men veel zand toe. Dit zand biedt het kalk door zijn korrels een groot oppervlakte aan waar het op af kan zetten en het zand is makkelijk te verversen. Het ontharden is erg prettig voor onze huishoud apparatuur, maar toch is dat niet de hoofdreden dat ze deze moeite nemen. Het is een feit dat lood en koper makkelijker oplost in hard water en zo voorkomen ze dat klanten met oude leidingen teveel metaal via hun drinkwater binnen krijgen.

Er is een periode geweest dat er fluoride werd toegevoegd aan ons drinkwater om tandbederf tegen te gaan. Het is nooit bewezen dat het tandbederf voorkomt, maar het vertraagt het proces wel. In 1973 werd besloten te stoppen met het toevoegen van Fluoride en tegenwoordig voegt men er niets meer aan toe en proberen het zo zuiver als mogelijk te krijgen.

Wat cijfers

Tot 1990 bleef het waterverbruik stijgen doordat men meer beschaving kreeg (wasmachines, meer douchen, in bad, een lagere woningbezetting, etc.) en maakte Dunea zich zorgen. Als deze lijn doorgetrokken werd zouden de duinen niet meer toereikend zijn voor de vraag van het publiek. Maar na 1990 zette zich een daling in dankzij de waterbesparende apparaten en de bewustwording van het milieu en de invloed er op. Nu kan Dunea de toekomst beter aan omdat ze in principe een capaciteits overschot hebben.

In Nederland doet met hard zijn best om goed kraanwater nog beter te maken maar in de wereld staat het dagelijkse dodental door het gebruik van slecht water gelijk aan twintig 747 boeiing crashes met dodelijke afloop. Er is een streven om in 2015 dit getal te halveren.

Dunea maakt op jaarbasis 80.000.000m3 drinkwater. En bestaat al sinds 1874.

Per persoon gebruiken we dagelijks bijna 128 liter drinkwater. Voor de douche en het toilet, maar ook voor schoonmaak, wassen, voedselbereiding, warme dranken en gewoon om te drinken. Slechts 3% van de waterproductie wordt werkelijk geconsumeerd door glaasjes water, limonade, koffie, thee enz.

Den Haag heeft een klassieke verhouding qua waterverbruik overdag en ’s nachts. Overdag wordt er een hoop gebruik en ’s nachts valt dit bijna stil. In Rotterdam is er een mooie verhouding te zien door de 24-uurs industrie. Af en toe zie je leuke uitschieters in de grafieken. Er was in een nacht een uitschieter rond 3 a 4 uur ’s nachts. Het waterverbruik nam echt enorm toe in een uur tijd. Toen men de buienrader er naast legde werd het al duidelijker, rond 3 a 4 uur trok er onweer over het gebied en zijn mensen waarschijnlijk toen ze wakker werden even naar de W.C. gegaan. Of tijdens voetbal wedstrijden zie je dat het waterverbruik tijdens de wedstrijd zeer laag is en tijdens de pauze zeer hoog. Je ziet zelfs een Johan Cruiff-momentje in de pauze piek waar een aantal mensen nog even achter de TV zitten om naar het commentaar van de specialisten te kijken/luisteren. Texel heeft een extreem waterverbruik. In de winter is het bijzonder laag en ’s zomers gebruikt men meer water en komen er ook toeristen naar het eiland en neemt het waterverbruik enorm toe.

Kraanwater of bronwater?

Steeds meer wordt men bewust dat spa-flesjes gebruiken niet goed is voor het milieu en je bent zelfs een dief van je eigen portemonnee. Karin wilde niet direct haar mening zeggen, maar zette wat feiten op een rijtje:

• kraanwater: 1.000 L water kost 1,10 euro – een half liter flesje water in de winkel kost al gauw 1 euro.
• kraanwater kost 0,34 gram CO2 per liter – een liter bronwater uit de flesjes kosten 157 gram CO2 per liter – water uit een karton kost 42 gram per liter.
• kraanwater moet voldoen aan de strenge eisen van de drinkwater-wet. Bronwater hoeft alleen maar te voldoen aan de voedsel en waren wet.
• bronwater levert veel afval op en kraanwater als er gebruikt gemaakt wordt van glazen of herbruikbaar plastic niet.

Al met al was het een zeer interessante avond. Ik heb wat meer verstand en inzage gekregen van onze drinkwater voorziening en ik ben nog meer overtuigd van het drinken van kraanwater in plaats van flesjes bronwater. Hopelijk heeft men ook wat opgestoken van deze samenvatting.

Foto’s

de foto van het duin is van Wouter de Bruin.
de foto van de watertoren is van Thijs Teulings en gehaald van wikipedia.
de foto van de luchtbellen in het water is van de badkamer specialist Jan van Sundert.
de foto van de waterkraan is van Alex Anlicker en gehaald van wikipedia.