Wat is hyperventilatie

Hyperventilatie is een vervelend iets, er hebben meer mensen last van dan je denkt. En daarom was ik op zoek gegaan naar wat meer informatie erover en ik kwam tot het volgende;

Hyperventileren betekent te snel en/of te diep ademen. Ademen is noodzakelijk voor het opnemen van zuurstof en het afgeven van koolzuur via de longen. Normaal wordt het aantal en de diepte van ademteugen per minuut afgestemd op de lichamelijke inspanning van het moment.

Daarom gaat de ademhaling sneller bij rennen of sporten. De behoefte aan zuurstof van het lichaam neemt toe. Te snel of diep ademen bij weinig lichamelijke inspanning betekent echter dat het zuurstofgehalte in het bloed te hoog wordt en het koolzuurgehalte te laag wordt. Het te lage koolzuurgehalte (hypocapnie) kan vele verschijnselen oproepen.

Bij veel mensen ontstaat de eerste aanval in een periode van grote spanning, zoals bijvoorbeeld na het overlijden van een naaste, een conflict of huwelijksproblemen. De angst voor een volgende aanval kan zorgen dat patiënten niet meer naar buiten gaan of bijvoorbeeld drukke plaatsen vermijden.

Meestal wordt hyperventilatie dus in eerste instantie veroorzaakt door psychische spanningen of angst. Door spanningen gaat de ademhaling sneller dan nodig is. Het lijkt alsof het lichaam zich voorbereidt op een inspanning zoals rennen of vechten. Het lichaam gaat zogenaamde stresshormonen aanmaken, zoals adrenaline. U kunt hartkloppingen en een benauwd gevoel krijgen, wat weer meer angst oproept.

Zo kan een negatieve spiraal ontstaan van angst – angstsymptomen – bezorgdheid over angstsymptomen – meer angst -enzovoort. Het begint dus vaak met een stressvolle gebeurtenis. Dit levert een aanval met vele lichamelijke verschijnselen op, wat weer angstig maakt, hetgeen weer lichamelijke verschijnselen oproept. Zo is de cirkel rond en worden de klachten onderhouden.

Hyperventilatie komt meer bij vrouwen voor. Ook lijkt het zo te zijn dat hyperventilerende mensen extra gevoelig reageren op normale lichamelijke verschijnselen, zoals duizeligheid en buiten adem raken.

Het is opvallend dat mensen die hyperventileren vaak oppervlakkig ademhalen, omdat ze borst- en buikspieren krampachtig aangespannen houden. Een rustige ademhaling wordt via het middenrif uitgevoerd en wordt buikademhaling genoemd. Deze manier wordt verhinderd wanneer alle rompspieren aangespannen worden. Wat dan vaak overblijft is een geforceerde borstademhaling. Het lijkt goed voorstelbaar dat de ademhalingstechniek een grote rol speelt bij het ontstaan en onderhouden van de klachten (denk aan de zucht van verlichting bij ontspanning na een stressvolle gebeurtenis).

Als verschijnsel kan hyperventilatie ook bij andere aandoeningen voorkomen, bijvoorbeeld bij longziekten, suikerziekte of na een overdosis van bepaalde medicijnen. Wel komt dit veel minder vaak voor dan de hyperventilatie die ontstaat bij stress.

De vele verschillende verschijnselen die door angst en spanning worden veroorzaakt kunnen geen kwaad. Hyperventilatie levert geen risico op blijvende schade. Dat betekent dat u er niets aan overhoudt. Een aanval kan een eenmalige ervaring zijn. Natuurlijk kunnen mensen wel fors lijden door de klachten en kan de angst voor een nieuwe aanval mensen beperken in hun leven. Er kan vermijdingsgedrag ontstaan voor bepaalde situaties, wat natuurlijk het dagelijkse bestaan beïnvloed en beperkt. Zo kunnen mensen bij voorbeeld pleinvrees ontwikkelen.

Het blijkt dat een goede uitleg over het ontstaan en onderhouden van hyperventilatieklachten mensen kan geruststellen en dus hun angst kan verminderen. Zoals u gelezen heeft, is angst één van de voornaamste factoren bij hyperventilatie. Vermindering van angst kan dus tot vermindering van klachten leiden.

Onderbreken van een aanval door ademhalingsoefeningen
Bij het ontstaan van angstgevoelens of hyperventilatie, is het verstandig zo rustig mogelijk proberen te ademen. De klachten kunnen hiermee verdwijnen. U kunt de volgende oefeningen proberen:

• Probeer het rustige ademen te regelen door drie seconden te nemen om in te ademen en zes seconden om uit te ademen;
• Tel langzaam mee: in-2-3-uit-2-3-4-5-6-in-2-3-uit-2-3-4-5-6 enzovoort. U kunt ook neuriën bij het uitademen;
• Ga rechtop zitten, probeer de borstkas stil te houden en alleen via de buik te ademen;
• Houd uw handen op uw buik en voel uw ademhaling op en neer gaan;
• U kunt ook ademen via een open pijp van ca. 40 cm lengte en doorsnede van 2 à¡ 3 cm, zodat het koolzuurgehalte weer stijgt;
• Hetzelfde effect kunt u bereiken door 5 minuten in een plastic zakje te ademen. Dit zakje houdt u over mond en neus, maar niet geheel afsluitend. U kunt ook in een vuilniszak ademen, waarbij u neus en mond wel zo veel mogelijk met de zak afsluit;
• Ook kunt u uzelf proberen af te leiden door bij voorbeeld hardop te gaan lezen of oefeningen doen zoals kniebuigingen;
• Een goede suggestie is: wachten tot de spanning zakt. Een hyperventilatie-aanval gaat namelijk altijd vanzelf over. U kunt dus net zo lang wachten tot de gevoelens verdwijnen (bij hoge uitzondering duurt dat meer dan een half uur). Het voordeel van deze manier is dat u ervaart dat schadelijke gevolgen uitblijven.

Het kan zijn dat hyperventilatie een teken is van een jachtige levensstijl of dat de belasting groter is dan de belastbaarheid. Anders gezegd, mensen die te veel hooi op hun vork nemen en niet op tijd ontspanning zoeken, kunnen last krijgen van de eerder genoemde verschijnselen.

Om inzicht te krijgen in uw levensstijl, kunt u gedurende drie weken een klachtendagboek bijhouden. Hierin noteert u het verloop van de klachten per dag en tevens wat u voorafgaand en tijdens de klachten deed. Terugkijkend kunt u zo na drie weken wellicht een patroon ontdekken welke situaties de klachten uitlokken en bijvoorbeeld ook of u wellicht te veel activiteiten in één dag verricht. Het kan bijvoorbeeld nuttig zijn om te gaan plannen wanneer en hoe lang er pauzes in een dag moeten worden ingelast.

Wat betreft ontspanning in het algemeen kunnen mensen veel baat hebben bij meditatie.
Om de spanning in uw lichaam te voelen, kunt u een oefening doen, waarbij u alle spieren van de romp aanspant. Vervolgens ontspant u telkens een gedeelte tot u geheel ontspannen bent. Door hiermee te oefenen, merkt u dat u bij bewust worden van de spanning in uw spieren meer controle heeft over de ontspanning ervan: u bent de baas. Dit kunt u ook gebruiken tijdens een aanval. Ook kunt u door een cursus ontspanningsoefeningen en meditatie leren.